بودجه‌بندی مالی پروژه در شرایط تحریم و تسعیر نرخ ارز

اساس و ارکان اصلی مدیریت یک پروژه چیست؟

در جواب این سؤال‌ها به‌طورقطع به‌یقین دو رکن و اساس و گام اصلی تعریف و تبیین می‌گردد:

1. برنامه‌ریزی در ابتدای پروژه
2. کنترل و پایش در طول پروژه

در اهمیت گام اول کافی است که تمامی عملیات و اقدامات در گام دوم بر اساس برنامه و Target (هدف) اولیه که همان گام یک است، محقق می‌گردد.

اما آیا همیشه این شرایط کافی خواهد بود!؟

حال که اهمیت برنامه‌ریزی نشان داده شد، بایستی بدانیم که یکی از مهم‌ترین عوامل در این گام بودجه‌بندی پروژه است.

پروژه‌ای را در نظر بگیرید که در سال 1396 تعریف ‌شده و گام اول (برنامه‌ریزی و بودجه‌­بندی مالی) در همان سال تدوین و تثبیت‌شده است، به نظر شما در این وضعیت اقتصاد تورمی و تسعیر نرخ ارز و … چه موانع و معضلاتی در این بودجه­‌بندی مالی به وجود آمده است؟

بله – دقیقاً – مستند بودجه‌­بندی مالی ابتدایی پروژه منهدم شده است و استفاده از آن و به‌عبارت‌دیگر ملاک قرار دادن آن در این وضعیت بیشتر شبیه به شوخی می‌ماند، اما چه اتفاقی افتاده است؟!

عوامل مؤثر در بودجه‌بندی مالی پروژه

اقتصاد تورمی

قیمت سرفصل‌های هزینه را دو برابر و البته صحیح‌تر آن چند برابر کرده است؛قیمت متریال مصرفی و هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی حتی اگر آن را با افزایش قانون مصوب تأمین اجتماعی در نظر بگیریم؛ به‌صورت غیرمعقول افزایش داشته و همین موضوع را در خصوص هزینه مربوط به ماشین‌آلات نیز خواهیم داشت.

تسعیر نرخ ارز

قیمت بسته‌های کالای پروژه را تا حد زیادی افزایش داده و امکان ادامه پروژه‌هایی که قیمت قرارداد آن‌ها ریالی است را تقریباً غیرممکن کرده است.

تحریم‌ها

انتقال حجم بسیار زیادی از بسته‌های کالا به کشور را مانع شده است.

حال برای بودجه بندی مالی چه باید کرد؟ جواب این سؤال رابطه مستقیم با نرخ مرجع قرارداد شما دارد.

نرخ قرارداد

نرخ قرارداد ریالی

قضیه کاملاً شفاف است و نیاز به بودجه بندی مالی مجدد دارید.

نرخ قرارداد ارزی

وضعیت شما به‌مراتب بهتر از حالت اول خواهد بود ( اگرچه اثرگذاری آن مشهود و محسوس است).

خوشبختانه بخشنامه‌های متعدد از سوی سازمان‌های ذیربط ابلاغ‌شده است که کمک شایانی به ذینفعان پروژه در زمینه بودجه بندی مالی کرده است.( متعاقباً در مورد نحوه استفاده و کاربری آن‌ها در پروژه‌ها صحبت خواهیم کرد) اما متأسفانه به‌صورت کامل در برخی از پروژه کاربرد نخواهد داشت.

راه‌کار پیشنهادی

به‌صورت کلان و به ‌اصطلاح باید صورت مالی تغییرات در بودجه بندی مالی تدوین گردد.

بنابراین در گام نخست شما باید ذینفعان را در جریان مبالغ کلان تغییرات در بودجه بندی مالی قرار دهید؛سپس نسبت به تدوین اسناد مثبت اقدام نمایید.

این روش فارغ از دیدگاه بخشنامه‌های مربوطه بوده و فقط در راستای تحلیل وضعیت بودجه بندی مالی پروژه در ابتدا و در حال حاضر است.

در گام اول مقاطع زمانی زیر را در نظر بگیرید که شامل :

1. مقطع زمانی برگزاری مناقصه و اخذ استعلام
2. مقطع زمانی پیشنهاد قیمت
3. مقطع زمانی ابلاغ برنده شدن در مناقصه
4. مقطع زمانی ابلاغ قرارداد
5. مقطع زمانی دریافت پیش‌پرداخت و صورت‌وضعیت‌ها
6. مقطع زمانی تهیه گزارش

لازم به ذکر است این مایلستون‌های زمانی یکتا نیستند؛ اما تقریباً در تمامی مراحل بودجه¬بندی مالی پروژه‌ها موجود هستند.

در گام دوم عوامل بحرانی زیر را در نظر بگیرید که شامل :

1. کارهای فولادی سنگین – قیمت ورق
2. کارهای فولادی سبک – قیمت آرماتور
3. کارهای بتنی – قیمت بتن با عیار بیشترین کاربرد
4. عملیات پایپینگ – با جنس متریال غالب

… و کلیه عوامل مؤثر در پروژه که بیشترین کاربرد را دارند؛ به‌عبارت‌دیگر شاخص‌های اصلی هزینه در قرارداد را استخراج نماید.

در گام سوم به سراغ عوامل بیرونی تاثیر گذار در بودجه¬بندی مالی بروید که اغلب در تمامی پروژه ها تاثیر گذار است :

1. نرخ ارز مورد استفاده غالب
2. نرخ تورم بر اساس استعلام مرکز آمار ایران و یا بانک مرکزی
3. نرخ تطویل پروژه (شاخص هزینه‌های سربار جذب نشده)

درنهایت اطلاعات در گام‌های دوم و سوم را در مقاطع زمانی گام اول وارد نمایید؛سپس از ورود اطلاعات به جدولی که طبق مطالب فوق تدوین کرده‌اید،انحراف و درصد انحراف را به دست آورید.

کمترین شاخص انحراف در جدول فوق،به پایین‌ترین سطح تغییرات در بودجه بندی مالی شناخته می‌شود.

با روش میانگین‌گیری انحراف،می‌توانید ذینفعان پروژه را در جریان شاخص حدودی تغییرات در بودجه بندی مالی پروژه قرار دهید.

دست اندرکاران سایت در حال حاضر در حال تهیه مستندات این موارد در پروژه های متعدد هستند که متعاقباً اطلاعاتی کلان در این خصوص در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت.